Symposium: We Don’t Want To Be Stars (But Parts Of Constellations)
September 20 – September 22
Free
INTRODUCTION & PROGRAM
‘We don’t want to be stars (but parts of constellations)’ Symposium, Amsterdam
Organized by Suns and Stars in collaboration with GROND
INTRODUCTION
The three-day symposium ‘We don’t want to be stars (but parts of constellations)’ [1] developed by Suns and
Stars revolves around the question: How do we create a meeting place for practicing and honing the art of
mutually dependent coexistence? The symposium is, so to say, a cooperative gathering in which the common is
not defined in terms of identity, but as the work of connection and the alliance between (local) communities,
human and nonhuman, that act, build, and create in common. As such, the symposium can be understood as an
ongoing experiment in which we engage in a kind of improvised study by “talking and walking around with other
people, working, dancing, suffering” [2] and passing time together. All while eating collectively prepared meals.
The idea of shared giving-and-receiving offers an opportunity to explore a form of communal being in which we
can become elusive builders of an unconditional meeting place.
With contributions of: Alaa Abu Asad, Anastasija Pandilovska, Doe Maar Niet, Eléonore de Montesquiou, Elke
Uitentuis, Fani Konstantinidou, Femke Ravensbergen, Ivana Vaseva, Lianne van Roekel, Margit Säde, Marjoca
de Greef, Mohamed Alnoor Hedjaab, Natalia Papaeva, Stefano Harney, Sojung Jun, Viktorija Ilioska, and We Sell
Reality.
Suns and Stars are a nomadic art space and a platform for relational art practices and open-ended research. For
several years now, Suns and Stars have been exploring, together with artists, how art practices can function as
social spaces where other potentialities can be conceived and shaped. The curatorial and artistic research
trajects regarding ‘the act of translation’ and ‘the concept of borderland’ by our curatorial duo Marjoca de Greef
and Anastasija Pandilovska are not meant to be curatorial frames for ‘We don’t want to be stars’, but points of
departure from which other artistic projects can sprout or join in. For the symposium we have invited artists and
others who are not necessarily working with translation or borders, but who have relational practices. Artists,
researchers, curators, and writers who develop their work in collaboration rather than in an autonomous space,
thus inviting other people into their artistic practices.
We found an inspirational partner in GROND because the collective is building a meeting place in such a way that
the members of GROND are truly living ‘the art of mutually dependent coexistence’.
Based at ‘Het Nieuwe Bajesdorp’, the GROND collective has just finalized a fabulous space for artistic
encounters and experiments; an open space to bolster collectivity, sustainability, cross-pollination and
process-based practices, manifesting in a makers’ space, black box, kitchen, canteen, and two gardens. The
communities of Bajesdorp and GROND are demonstrating that working and living as a collective is a way to learn
how to embrace the process, to give and to take, to be flexible, to share authorship, to be creative in an organic
way, to deal with conflicting interests, to be generous, and to let go. Together, they aspire to plunge into a state of
learning in pursuance of a practice of solidarity. As such, GROND is a role model and a trailblazer developing
new recipes for living and working together to fight alienation, which is increasingly dominant in our society.
GROND is not only giving space to the symposium; members of the GROND community are part of the program
as well with workshops, cooking and live performances.
The symposium is part of the long-term project (2023 -2026) ‘We don’t want to be stars (but parts of
constellations)’ organized and initiated by Suns and Stars. The project is a collaborative undertaking between
Eesti Kaasaegse Kunsti Muuseum (EE), Faculty of things that can’t be learned (MK), and Suns and Stars (NL)
and various local organizations. Events like artist residencies, exhibitions, and symposia will take place in Skopje,
Tallinn, and Amsterdam, and a website in the making: wedontwanttobestars.eu
PROGRAM
Friday 20 09 2024 starting at 17:00
● (17:00 – 18:30) Friday Reading Group, guided by Anastasija Pandilovska and Marjoca de Greef,
focused on fragments of Don Mee Choi’s DMZ Colony. And fragments of Gloria Anzaldúa’s
Borderlands / La Frontera : The New Mestiza:
Wind tugging at my sleeve / feet sinking into the sand / I stand at the edge where earth
touches ocean / where the two overlap/ a gentle coming together / at other times and places a
violent dash./ (…) / 1,950 mile-long open wound / dividing a pueblo, a culture, / running down
the length of my body, / staking fence rods in my flesh, / splits me splits me / me raja me raja
● (18:30 – 19:00) … as part of the Reading Group: 싱코피 Syncope (2023) a film by Sojung Jun
Syncope unfolds a music-making journey involving performers who travel to distant places in search of
sound and who diverge from and exist outside the realms of speed, capital, and modernity. Syncope
weaves together the stories of women crossing borders and immigrating through the medium of sound.
Mediated by Gamelan – the traditional ensemble music of Indonesia performed with percussion
instruments – these narratives are experienced through synthetic sound and their interwovenness, and
cut across the conventional modes of perception. By intersecting multiple narratives, overlapping the
rapid pace of modern transportation, the fluidity of language as it crosses borders, the ecological speed
of plants escaping cultivated gardens, and the speed of data, Sojung delineates a history that embraces
diversity and refuses to overlook differences. In Syncope, Sojung postulates – and at the same time
glimpses into – multiple futures to come.
● (19:15 – ///) Choir Rehearsal by ‘Doe Maar Niet’
‘Doe Maar Niet’, initiated by Elke Uitentuis, is an experimental choir of migrants and non-migrants,
singing politically charged songs from different language areas during their exploratory rehearsals. Their
first experiment is the song De Bom by the Dutch pop group ‘Doe Maar’. The choir ‘Doe Maar Niet’
invites people, who have fled places where the bombs are falling right now, to relate to this Cold War
song about the threat of a speculative bomb and the love for a stranger. The choir is exploring how to
learn a song in an unfamiliar language, how to employ ‘the act of translation’ while probing the
boundaries of cultural appropriation. Choir members include (so far!) Mohamed, Huda, Majde, Wafa,
Marc, Leyley, Mazen, Jasna, Mahmoud, Marjoca, Hamo, Aziza, Anastasija, Teferi, Elke …
● (///- 20:30) Hope for the Best – Prepare for the Worst is a performative training by Viktorija Ilioska, for
imagined and imminent futures, exploring themes of co-existence and adaptability. In a collective
choreography, Viktorija initiates haptic thinking through (hand)gestures, meditative exercises, and
collective movement, inviting the audience to slowly engage and envision possible ways of being
together. Join her in transplanting futures in the garden of GROND …
● … accompanied by Things Go in Two, In Pair, a film by Viktorija Ilioska and Eléonore de
Montesquiou (in the making).
In Things Go in Two, In Pair, an experimental film, Eleonore and Viktorija explore the nature of
connection. The film meditates on pairs, touch, movement, and the space between ‘me’ and ‘you’. As it
questions why things seldom come in fives and what it means to move forward, it delves into themes of
intimacy and separation. The dialogue reflects on the perpetual search for connection, often in pairs,
sometimes in fours, but almost never in fives,
pondering:
“We, we, things go in two, in pair.
Many things go together, many things do.
Sometimes four, or more, but almost never five.
We wonder why, why never five?”
Saturday 21 09 2024 starting at 12:00
● (12:00 – 13:30) Kinderworkshop Protest Banner Making for Children by Elke Uitentuis
● (12:00 – 13:30) Construction Workshop by Femke Ravensbergen – How To Use a Plunge Saw, a
workshop for people who, as a rule, would step back if something needs to be built.
● (14:00 – 15:30) Saturday Reading group – guided by Anastasija Pandilovska and Ivana Vaseva,
focused on fragments of Édouard Glissant’s Poetics of Relation, chapter “Of Opacity”. And
fragments of Stefano Harney and Fred Moten’s The Undercommons : Fugitive Planning & Black
Study:
A speculative practice is study in movement for me, to walk with others and to talk about ideas,
but also what to eat, an old movie, a passing dog, or a new love, is also to speak in the midst of
something, to interrupt the other kinds of study that might be going on, or might have just
paused, that we pass through, that we may even been invited to join, this study across bodies,
across space, across things, this is study as a speculative practice, when the situated practice
of a seminar room or squatted space moves out to encounter study in general.
● (16:30) A group conversation with (online present) Stefano Harney – A talk about the idea of
‘study as sociality’ in relation to Édouard Glissant’s writings on ‘difference’ and ‘multiplicity’.
What drew us to the idea to appraise the symposium as ‘study’ was that it enables a kind of engagement
in which a process of ‘becoming-in-common’ is open to difference. And perhaps, by being together in
what we do, we can learn to understand “that it is possible to be one and multiple at the same time; that
you can be yourself and the Other; that you can be the Same and the Different”.[3] We are looking for
alliances that ruffle the barriers of the notion of identity, counteracting the myth of cultural purity. Maybe
we can become familiar with the thought that “with the Other, you can change with the Other while being
yourself, you are not one, you are multiple, and you are yourself. You are not lost, because you are
multiple. You are not broken apart, because you are multiple”. [2]
Acknowledging the breath we draw from The Undercommons: Fugitive Planning and Black Study while
working on the symposium and Stefano’s long engagement with the notion of study, Suns and Stars
invited him to join us in conversation that will navigate across the above mentioned points of departure.
Stefano Harney is an activist, teacher, and writer who works collaboratively and collectively in the
classroom, in research, and in social practice. He is a black studies scholar who has taught in the
disciplines of anthropology, sociology, art criticism, American Studies, and business & management.
Stefano is co-author with Fred Moten of The Undercommons: fugitive planning and black study (2013)
and of All Incomplete (2021).
● (19:00) I am writing a sentence (2024), a performance by Natalia Papaeva
өө – өө – өө
Natalia Papaeva is a visual/time-based artist born and raised in Buryatia (Eastern Siberia) and based in
the Netherlands. Her artistic process is set in motion by text – read or written – which then translates
into movements, images, sounds. Often, her endangered birth language materializes in her practice. It
brings the Buryat language from the domestic sphere into the public realm and by doing so she resists
the notion of endangerment.
● (20:00) Fani Konstantinidou – Bacterial Dance – live performance
Fani Konstantinidou is a composer and performer interested in the sonic imprints of cultural,
cross-cultural, and social identities. She composes music utilizing urban and rural sonic events,
combined with conventional musical instruments and self-designed, digital musical environments. In the
context of the symposium, Fani presents a live iteration of Bacterial Dance (2022). Animated by the
worlds revealed in video-microscopy the polyphonic confluence of sonic gestures reads different
bacteria movements. Simultaneously imagining the relations between organisms that fold and unfold in
the multiplicity of speeds and falterings.
Sunday 22 09 2024 starting at 13:00
● (13:00 – 13:30) In the absence of the invasive: Can we finally look at the Japanese knotweed as a
green future companion? Performative reading in three acts, 30 minutes by Alaa Abu Asad.
From ‘The dog chased its tail to bite it off’, 2018– an ongoing research on unwanted species,
mainly known as invasive species.
This performative reading traces the history of the Japanese knotweed plant (Fallopia japonica), actual
policies, national campaigns of combat and control, social / economic / political effects, the conflation
between natural and national history, and most importantly the language (whether verbal or visual) used
when talking about the plant and other invasive species. The reading also imagines alternative ways of
living with these species via raising questions about mass production ethics, exploitative forms of
economy, and a common future.
● (13:45) FARM UP: Fermentation as a revolutionary metaphor and uplifting praxis. A fermentation
workshop by Lianne van Roekel. “People who Ferment Together, Stay Together!”
The tactile sensations, the smells, and sounds – produced by the microorganisms’ natural tendency to
forge transformation – are incentives for gentleness and slowness. In this workshop, the praxis and the
metaphorical aspects of fermentation are blending smoothly. Lianne draws gratefully on the queer food
activist and King of Fermentation, Sandor Katz who states that microbial structures will guide us “far
from absolute boundaries and rigid categories. They force us to reconceptualize. They make us
ferment.”
● (16:00) Sunday Reading Group, guided by Anastasija Pandilovska and Margit Säde, focused on
fragments of Let’s Become Fungal! Mycelium Teachings and the Arts by Yasmine
Ostendorf-Rodríguez. And fragments of Anna Lowenhaupt Tsing, The Mushroom at the End of
the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins:
“How does a gathering become a “happening,” that is, greater than a sum of its parts? One
answer is contamination. We are contaminated by our encounters; they change who we are as
we make way for others. As contamination changes world-making projects, mutual worlds—and
new directions—may emerge. Everyone carries a history of contamination; purity is not an
option. One value of keeping precarity in mind is that it makes us remember that changing with
circumstances is the stuff of survival.” (…)
Contaminated diversity is not only particular and historical, ever changing, but also relational. It
has no self-contained units; its units are encounter-based collaborations”
● Screening in the Black Box Space: 그린 스크린 (Green Screen), 2021 by Sojung Jun.
In Sojung’s work Green Screen, the term ‘green screen’ connotes a two-fold meaning. It is a reference
to the chroma key video technique in which the ‘green screen’ is a temporary background.
Simultaneously, it is a reference to the rich green hues that fill up the screen while following the border
landscape of the Demilitarized Zone of the Korean Peninsula. A zone where entry and exit of people has
long been restricted. The music for this video is 북한 가야금과 하프를 위한 〈칠석〉(Seventh Night for
Harp and North Korean Gayageum) composed by 김지영 (Jiyoung Kim ) en 신수정(Soo Jung Shin) for
an earlier work of Sojung titled Eclipse II. Inspired by the life and music of the composer 윤이상 (Isang
Yun), who likened 칠석 (Chilseok, Seventh Evening), the folktale of the separated lovers 견우와 직녀
(Gyeonu en Jiknyeo, who could only meet one evening a year) to inter-Korean relations, the composition
primarily focuses on two separate(d) entities and rhythms. The sound transmitted from the almost virtual
and vigilantly guarded landscape brings about an affective temporality. With Green Screen, employing
montage as an image poem and the deliberate introduction of deterioration (glitch) during the
transmission and circulation of digital images, Sojung expands the contemplation on boundaries by
forging joints and connections that reject a singular perspective.
Friday, Saturday, and Sunday 20 – 22 09 2024
● Play corner with puzzle (sur) le terrain by Eléonore de Montesquiou.
(sur) le terrain is the result of the walks on the Marineterrein, Amsterdam, which Eléonore conducted
during her residency organized by Suns and Stars in the beginning of this year. Sketching and grabbing
human traces of the surfaces reflects how puzzled one can be before a collective project begins to
assemble its pieces and build an image.
● Cooking by Mohamed Alnoor Hedjaab
Mohamed has been part of the art collective ‘We Sell Reality’ for several years and he is now a member
of GROND as well. For GROND, he is focusing on setting up a canteen. During the symposium,
Sudanese meals will be served according to the ideas of Langar tradition. Mohamed will be the cook
and guide. Langars or communal kitchens have existed since the sixteenth century. The free meals
served in Sikh temples or gurdwaras for visitors regardless of background, identity, gender or income
symbolize equality [4]. What sets Langar apart from food banks or soup kitchens is that the practice of
giving and the practice of receiving is open to all. So anyone who wants to contribute to preparing and
serving the meals as well as anyone who wants to eat is welcome. This idea of shared
giving-and-receiving offers an opportunity to explore a form of ‘communal being’ that does not accept
one-sided dependency (often unintentionally caused by charity), but rather provokes and acknowledges
our interdependency and vulnerability. Langar nurtures and reinforces ‘We don’t want to be stars (but
parts of constellations)’.
_______________________________
1. The title of this project is borrowed from Gloria Anzaldúa’s radical and inherently gentle poem The New
Speakers.
2. Stefano Harney and Fred Moten, The Undercommons : Fugitive Planning & Black Study (Wivenhoe:
Minor Compositions, 2013), 110.
3. Manthia Diawara, “One World in Relation: Édouard Glissant in Conversation with Manthia Diawara.”
NKA: Journal of Contemporary African Art, no. 28 (May 1, 2011): 7,
https://doi.org/10.1215/10757163-1266639.
4. We have encountered this more than 500 year old concept of Langar in the chapter “Langar” by Simar
Preet Kaur in Untranslatable Terms of Cultural Practices: A Shared Vocabulary.
NL
Introductie en Programma
‘We don’t want to be stars (but parts of constellations)’ Symposium Amsterdam.
Georganiseerd door Suns and Stars in samenwerking met GROND
INTRODUCTIE
Het driedaagse symposium ‘We don’t want to be stars (but parts of constellations)'[1] zal zich richten op de
vraag: ‘Hoe creëren we een ontmoetingsplaats voor het beoefenen en aanscherpen van de kunst van het
wederkerig afhankelijk samenleven?’ Het symposium is als het ware een coöperatieve bijeenkomst waarbij het
gemeenschappelijke niet wordt gedefinieerd in termen van identiteit, maar als het werk dat leidt tot verbinding; de
alliantie tussen (lokale) gemeenschappen, menselijk en niet-menselijk, die gezamenlijk handelen, bouwen en
creëren. Als zodanig kan het symposium worden opgevat als een doorlopend experiment waarin we ons
bezighouden met een soort geïmproviseerde studie door met elkaar te praten, rond te lopen, te werken en samen
tijd door te brengen. [2] Dit alles terwijl we koken en eten. Iedereen die een bijdrage wil leveren aan het bereiden
en serveren van maaltijden en iedereen die wil eten is welkom. Het wederkerig geven en ontvangen biedt de
mogelijkheid om een vorm van ‘gemeenschappelijk zijn’ te verkennen die uitgaat van onze onderlinge
afhankelijkheid en kwetsbaarheid, en deze zichtbaar maakt en erkent.
Met bijdragen van Alaa Abu Asad, Anastasija Pandilovska, Doe Maar Niet, Eléonore de Montesquiou, Elke
Uitentuis, Fani Konstantinidou, Femke Ravensbergen, Ivana Vaseva, Lianne van Roekel, Margit Säde, Marjoca
de Greef, Mohamed Alnoor Hedjaab, Natalia Papaeva, Stefano Harney, Sojung Jun, Viktorija Ilioska, and We Sell
Reality.
Suns and Stars zijn een nomadisch kunstinitiatief. We functioneren als een platform voor relationele
kunstpraktijken en open-einde onderzoek. Voor elk nieuw traject nodigen we wisselende deelnemers uit om een
tijd, soms een aantal jaar, samen op te trekken en ideeën te verkennen. Uitgaand van het eenvoudige idee dat
kunstenaars verreikende kennis hebben van het domein waarin ze werken, bieden we kunstenaars de ruimte om
te onderzoeken, te verkennen en te ontwikkelen vanuit hun eigen praktijk. Door niet thematisch te werken en
materiële en sociale interacties en interdisciplinaire allianties te stimuleren, fungeren we als een tijdelijke
gemeenschap waarin materiaal, kunstenaars en publiek samen bepalen welke richting Suns and Stars opgaan.
Suns and Stars denken na over gemeenschap en solidariteit, niet gericht op identiteit, maar vanuit een opvatting
over gemeenschap die werkt “met gedeelde middelen en tactieken en door collectieve arbeid.” We nodigen
kunstenaars, onderzoekers, belangengroepen, curatoren en schrijvers uit die hun werk niet in een autonome
ruimte ontwikkelen, maar in samenwerking. Zo onderzoeken we de processen die werkzaam zijn binnen
artistieke praktijken, en hoe deze praktijken sociale ruimtes zijn waar alternatieve mogelijkheden en speculatieve
werelden kunnen worden gebouwd en bestaan.
In GROND hebben we een inspirerende partner gevonden. Het collectief bouwt aan een ontmoetingsplek waarbij
de leden van GROND laten zien hoe het is om volgens ‘de kunst van het wederzijds afhankelijk samenleven’ te
werken.
Het collectief GROND, gevestigd in Het Nieuwe Bajesdorp, heeft nog maar net een fantastische ruimte voor
artistieke ontmoetingen en experimenten gerealiseerd; een open ruimte om collectiviteit, duurzaamheid,
kruisbestuivingen en procesgebaseerde praktijken te versterken, bestaande uit een werkplaats, black box,
keuken, kantine en twee tuinen. De in elkaar overvloeiende gemeenschappen van Bajesdorp en GROND laten
zien dat werken en leven als een collectief een manier is om: het proces te omarmen, te geven en te nemen,
flexibel te zijn, auteurschap te delen, op een organische manier creatief te zijn, om te gaan met tegenstrijdige
belangen, genereus te zijn en los te laten. Samen streven ze ernaar om zich in een staat van leren te storten en
zo een praktijk van solidariteit na te streven. GROND is een rolmodel en een wegbereider in het ontwikkelen van
nieuwe recepten voor samenleven en samenwerken om de vervreemding, die steeds dominanter wordt in onze
samenleving, tegen te gaan. GROND geeft niet alleen ruimte aan ‘We don’t want to be stars (but parts of
constellations)’; leden van de GROND-gemeenschap maken ook deel uit van het programma van het symposium
met workshops, kook- en live-optredens.
PROGRAMMA
Vrijdag 20 09 2024 vanaf 17:00
● (17:00 – 18:30) De Vrijdag Reading Group, begeleid door Anastasija Pandilovska en Marjoca de
Greef. We lezen fragmenten van Gloria Anzaldúa’s Borderlands / La Frontera : The New Mestiza.
En fragmenten van Don Mee Choi’s DMZ Colony:
Wind tugging at my sleeve / feet sinking into the sand / I stand at the edge where earth
touches ocean / where the two overlap/ a gentle coming together / at other times and places a
violent dash./ (…) / 1,950 mile-long open wound / dividing a pueblo, a culture, / running down
the length of my body, / staking fence rods in my flesh, / splits me splits me / me raja me raja
● (18:30 – 19:00) … onderdeel van de Reading Group: 싱코피 (Syncope), 2023, een film van Sojung
Jun. Syncope is een intercontinentale muzikale zoektocht met in de hoofdrollen vrouwelijke musici die langs
de invloedsferen van kapitaal, moderniteit en jachtigheid navigeren. Begeleid door de klanken van de
gayageum – een Koreaans snaarinstrument – en elektronische muziek gecombineerd met gamelan –
een Indonesisch percussie ensemble – verweeft de film de verhalen van vrouwen die op zoek gaan naar
gewichtloze en drijvende klanken, klanken uit het nu en uit een verloren paradijs. De symbiotische
soundtrack van geluiden en klanken accentueert het spanningsveld waarbinnen de vrouwen opereren.
In de voetsporen van avontuurlijke – uit tuinen en parken ontsnapte – planten, en op de golven van
grensoverschrijdende stemmen en composities, volgt Syncope langsrijdende treinen en bewegende
landschappen “in different speeds”. Sojung schetst samen met de muzikanten Soon A Park, Célia Huet
en Sowall een kluwen van geschiedenissen en “dreams of disappearing railway tracks” in een visuele
stroom van geluiden.
● (19:15 – …. ) Koorrepetitie met ‘Doe Maar Niet’
‘Doe Maar Niet’, opgericht door Elke Uitentuis, is een experimenteel koor bestaande uit migranten en
niet-migranten en zingt tijdens de (onder)zoekende repetities politieke liederen uit verschillende
taalgebieden. Hun eerste experiment is het lied De Bom van de Nederlandse popgroep ‘Doe Maar’.
‘Doe Maar Niet’ nodigt mensen uit die gevlucht zijn van daar waar de bommen op dit moment vallen, om
zich te verhouden tot dit lied uit de Koude Oorlog over de liefde voor een onbekende en de dreiging van
een speculatieve bom. Het koor onderzoekt hoe ze een lied in een onbekende taal kunnen leren, hoe ze
‘de praktijk van vertalen’ kunnen inzetten terwijl ze de grenzen van culturele toe-eigening aftasten.
Koorleden zijn voorlopig en o.a. Mohamed, Huda, Majde, Wafa, Marc, Leyley, Mazen, Jasna, Mahmoud,
Marjoca, Hamo, Aziza, Anastasija, Teferi, Elke …
● (20:30 – …. ) Hope for the Best – Prepare for the Worst by Viktorija Ilioska
Een performatieve training voor imaginaire en zich aankondigende toekomsten, waarin vormen van
co-existentie en aanpassingsvermogen worden verkend. In een collectieve choreografie traint Viktorija
het ‘tastend denken’ door middel van (hand)gebaren, meditatieve oefeningen en collectieve
bewegingen, waarbij ze het publiek uitnodigt om zich langzaam te bemoeien met de choreografie en
mogelijke manieren van samenzijn voor te stellen. Vergezel haar in het planten van toekomsten in de
tuin van GROND …
● …. begeleid door Things Go in Two, In Pair, een film van Viktorija Ilioska en Eléonore de
Montesquiou (in de maak)
In de experimentele film Things Go in Two, In Pair, onderzoeken Eleonore en Viktorija de aard van
verbinding. Hun dialoog initieert samenzijn, contact en beweging en bespeelt de ruimte tussen ‘jij’ en ‘ik’.
Terwijl zij zich afvragen of het zin heeft om door te gaan en waarom dingen zelden in vijven komen,
verdiepen ze zich in de betekenis van intimiteit en scheiding. De film reflecteert op de voortdurende
zoektocht naar verbinding, vaak met z’n tweeën, soms met z’n vieren, maar bijna nooit met z’n vijven,
peinzend:
“We, we, things go in two, in pair.
Many things go together, many things do.
Sometimes four, or more, but almost never five.
We wonder why, why never five?”
Zaterdag 20 09 2024 vanaf 12:00
● (12:00 – 13:30) Kinderworkshop protest spandoeken maken voor kinderen door Elke Uitentuis
● (12:00 – 13:30) Bouwworkshop door Femke Ravensbergen – Hoe gebruik je een invalzaag
Een workshop voor mensen die in de regel een stapje terug doen als er iets gebouwd moet worden.
● (14:00 – 15:30) De Zaterdag Reading Group, begeleid door Anastasija Pandilovska en Ivana
Vaseva. We lezen fragmenten van Édouard Glissant’s Poetics of Relation, hoofdstuk “Of
Opacity”. En fragmenten van Stefano Harney and Fred Moten’s, The Undercommons : Fugitive
Planning & Black Study:
A speculative practice is study in movement for me, to walk with others and to talk about ideas,
but also what to eat, an old movie, a passing dog, or a new love, is also to speak in the midst of
something, to interrupt the other kinds of study that might be going on, or might have just
paused, that we pass through, that we may even been invited to join, this study across bodies,
across space, across things, this is study as a speculative practice, when the situated practice
of a seminar room or squatted space moves out to encounter study in general.
● (16:30) Groepsgesprek (online) met Stefano Harney – A talk about the idea of ‘study as sociality’
in relation to Édouard Glissant’s writings on difference and multiplicity.
Wat ons aantrok in het idee om het symposium als ‘studie’ te beschouwen, was dat het een soort van
samenzijn of samenwerken mogelijk maakt dat openstaat voor verschillen. We dachten: misschien
kunnen we, door samen te zijn in wat we doen, leren begrijpen “that it is possible to be one and multiple
at the same time; that you can be yourself and the Other; that you can be the Same and the
Different”.[3] We zijn op zoek naar allianties die de barrières rondom het concept identiteit verkennen en
de mythe van culturele zuiverheid bestrijden. Misschien kunnen we vertrouwd raken met de gedachte
dat “with the Other, you can change with the Other while being yourself, you are not one, you are
multiple, and you are yourself. You are not lost, because you are multiple. You are not broken apart,
because you are multiple”.[3]
De ademruimte, ons gegeven door The Undercommons tijdens het werken aan het symposium en
Stefano’s lange ervaring met ‘studie’, waren de beweegredenen voor Suns and Stars om hem uit te
nodigen. We zijn dankbaar dat hij met ons en ons publiek in gesprek gaat over ‘studie als sociale ruimte’
in relatie tot Édouard Glissant’s schrijven en denken over de beweeglijke begrippen ‘difference’ en
‘multiplicity’’.
Stefano Harney is een activist, docent en schrijver die samenwerkt, of anders gezegd, collectief werkt in
de klas, in onderzoek en in de sociale praktijk. Hij is een Black Studies scholar en heeft lesgegeven in
de disciplines Antropologie, Sociologie, Kunstkritiek, American Studies en Bedrijfskunde. Stefano is
samen met Fred Moten co-auteur van The Undercommons: fugitive planning and black study (2013) en
van All Incomplete (2021).
● (19:00) I am writing a sentence, performance door Natalia Papaeva (in de maak)
өө – өө – өө
Natalia Papaeva is geboren en getogen in Boerjatië, Oost-Siberië en sinds 2013 gevestigd in Nederland.
Haar artistieke proces wordt doorgaans in gang gezet door (zelf geschreven) teksten, die zich soms
vertalen in bewegingen, beelden en geluiden. Het Boerjatisch буряад хэлэн – opgenomen in UNESCO
wereldatlas van bedreigde talen – is vaak terug te vinden in haar tekeningen, video’s en performances.
Hiermee brengt Natalia haar geboortetaal van de huiselijke sfeer naar de publieke sfeer en verzet ze
zich tegen de notie van bedreiging en verlies van identiteit.
● (20:00) Bacterial Dance door Fani Konstantinidou
Fani Konstantinidou is een componist en performer die geïnteresseerd is in de akoestische imprints van
culturele, interculturele en sociale identiteiten. Ze componeert met stedelijke en rurale geluiden en
klanken voortgebracht door conventionele muziekinstrumenten in zelf ontworpen digitale omgevingen. In
het kader van het symposium presenteert Fani een live versie van Bacterial Dance (2022) ondersteund
door microscopische beelden van werelden vol dansende bacteriën. Bacterial Dance belichaamt de
onstuimige gebaren, vaak resulterend in meerstemmige versmeltingen en intense relaties tussen
organismen die zich vormen en ontplooien in verschillende tempo’s en interrupties.
Zondag 22 09 2024 vanaf 13:00
● (13:00 – 13:30) In the absence of the invasive: Can we finally look at the Japanese knotweed as a
green future companion? Performatieve lezing in drie bedrijven van 30 minuten door Alaa Abu
Asad. Onderdeel van het langlopende onderzoek ‘The dog chased its tail to bite it off’, (2018 – ….)
naar ongewenste soorten, voornamelijk bekend als invasieve soorten.
Deze performatieve lezing bespreekt de geschiedenis van de Japanse duizendknoop (Fallopia
japonica), het actuele beleid rondom de plant, de nationale campagnes voor bestrijding en beheersing,
de sociale / economische / politieke effecten daarvan, de vervlechting van natuurlijke en nationale
geschiedenissen, en vooral de taal (zowel verbaal als visueel), die wordt gebruikt wanneer er over de
plant en andere invasieve soorten wordt gesproken. De lezing stelt ook alternatieve manieren voor om
met deze soorten te leven door vragen op te werpen over de ethiek van massaproductie en uitbuitende
vormen van economie en over een mogelijke gemeenschappelijke toekomst.
● (13:45) FARM UP: Fermentatie als revolutionaire metafoor en verheffende praktijk door Lianne
van Roekel. “People who Ferment Together, Stay Together!”
De sensaties, geuren en geluiden geproduceerd door micro-organismen – als zij zich overgeven aan
hun natuurlijke neiging om vaak en veel te transformeren – zetten aan tot zachtheid en traagheid. In
deze workshop lopen de praktische en de metaforische aspecten van fermentatie soepel in elkaar over.
Lianne put dankbaar uit de kennis van de queer voedselactivist en ‘King of Fermentation’, Sandor Katz,
die stelt dat micro-organismen geen rigide grenzen en categorieën kennen: “They force us to
reconceptualize. They make us ferment.”
● (16:00) De Zondag Reading Group begeleid door Anastasija Pandilovska en Margit Säde,
We lezen fragmenten van Yasmine Ostendorf-Rodríguez’ Let’s Become Fungal! Mycelium
Teachings and the Arts. En fragmenten van Anna Lowenhaupt Tsing’s The Mushroom at the End
of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins:
How does a gathering become a “happening,” that is, greater than a sum of its parts? One
answer is contamination. We are contaminated by our encounters; they change who we are as
we make way for others. As contamination changes world-making projects, mutual worlds—and
new directions—may emerge. Everyone carries a history of contamination; purity is not an
option. One value of keeping precarity in mind is that it makes us remember that changing with
circumstances is the stuff of survival.” (…)
Contaminated diversity is not only particular and historical, ever changing, but also relational. It
has no self-contained units; its units are encounter-based collaborations.
● De hele dag in de Black Box van GROND: 그린 스크린 (Green Screen), 2021, een video installatie
van 전소정 (Sojung Jun)
In de film 그린 스크린 verwijst ‘green screen’ naar de chroma key video techniek – waarbij het groene
scherm een tijdelijke achtergrond is die later kan worden ingevuld – en naar de rijke groene tinten die
het scherm vullen, terwijl de grens tussen Noord en Zuid Korea – de Gedemilitariseerde Zone – wordt
gevolgd. De Gedemilitariseerde Zone is een landschap waar de aanwezigheid van mensen sinds lange
tijd aan strenge banden is gelegd. De muziek voor deze video is 북한 가야금과 하프를 위한 〈칠석〉
(Zevende Nacht voor Harp en Noord-Koreaanse Gayageum) gecomponeerd door 김지영 (Jiyoung Kim )
en 신수정 (Soo Jung Shin) voor een eerder werk van Sojung getiteld Eclipse II. Geïnspireerd door het
leven en de muziek van de componist 윤이상 (Isang Yun), die in zijn werk de relatie tussen de twee
Korea’s linkt aan het volksverhaal 칠석 (Chilseok) over de gescheiden geliefden 견우와 직녀 (Gyeonu en
Jiknyeo, die elkaar slechts een avond per jaar mogen ontmoeten), ontwikkelt deze compositie zich
voornamelijk rondom gescheiden entiteiten en ritmes. De muziek, die lijkt op te stijgen vanuit het
zwaarbewaakte en deels virtuele landschap, maakt het vluchtige moment van samenzijn tastbaar.
Green Screen is gemonteerd als een beeldgedicht, met gebruik van de verstoringen (glitches) die
optreden tijdens de transmissie van digitale beelden. Sojung verrijkt het denken over de betekenis van
grenzen door verbindingen en connecties te smeden die een enkelvoudig perspectief vrijwel onmogelijk
maken.
Vrijdag, Zaterdag en Zondag, 20 – 22 09 2024
● Speelhoek met puzzel (sur) le terrain van Eléonore de Montesquiou
(sur) le terrain is het resultaat van de wandelingen op het Marineterrein, Amsterdam, die Eléonore begin
dit jaar maakte tijdens haar residentie, georganiseerd door Suns and Stars. Het willekeurig schetsen en
verzamelen van menselijke sporen op het terrein weerspiegelt de verwarring en onzekerheid die de start
van een collectief project omringt. (sur) le terrain vangt het moment vlak voor er – uit het samenvoegen
van de delen – een beeld ontstaat.
● Mohamed Alnoor Hedjaab kookt
Mohamed maakt al enkele jaren deel uit van het kunstcollectief We Sell Reality en is nu ook lid van
GROND. Voor GROND werkt Mohamed aan het opzetten van een kantine. Tijdens het symposium
begeleidt hij het koken, serveren en afruimen van de maaltijden naar Soedanees recept, volgens de
ideeën van de Langar-traditie [4]. Langars of gemeenschappelijke keukens bestaan al sinds de
zestiende eeuw. De gratis maaltijden die in Sikh-tempels of gurdwaras worden opgediend voor
bezoekers ongeacht hun achtergrond, identiteit, gender of inkomen, staan symbool voor gelijkheid. Wat
Langar onderscheidt van voedselbanken of gaarkeukens is dat de praktijk van geven en ontvangen voor
iedereen toegankelijk is. Dus zowel iedereen die een bijdrage wil leveren aan het bereiden en serveren
van de maaltijden als iedereen die wil eten is welkom. Dit idee van gezamenlijk geven en ontvangen
biedt de mogelijkheid om een vorm van ‘gemeenschappelijk zijn’ te verkennen die niet uitgaat van
eenzijdige afhankelijkheid (vaak onbedoeld veroorzaakt door liefdadigheid), maar die uitgaat van onze
onderlinge afhankelijkheid en kwetsbaarheid, en deze zichtbaar maakt en erkent. Langar voedt en
versterkt ‘We don’t want to be stars (but parts of constellations)’.
Het symposium ‘We don’t want to be stars (but parts of constellations)’ is onderdeel van een langlopend project
dat lokale en artistieke gemeenschappen en hun methoden en praktijken in Estland, Noord-Macedonië en
Nederland onderzoekt. Het project is een samenwerking tussen Eesti Kaasaegse Kunsti Muuseum (EE), Faculty
of things that can’t be learned (MK), en Suns and Stars (NL) en heel veel lokale organisaties.. Events zoals artist
residencies, tentoonstellingen en symposia zullen plaatsvinden in Skopje, Tallinn en Amsterdam en een website
in de maak: wedontwanttobestars.eu
1. De titel van het project is geleend van Gloria Anzaldúa’s radicale en tedere gedicht The New Speakers.
2. De ideeën over deze vorm van ‘studie” vinden hun oorsprong in het boek The Undercommons : Fugitive
Planning & Black Study van Stefano Harney and Fred Moten.
3. Manthia Diawara, “One World in Relation: Édouard Glissant in Conversation with Manthia Diawara.”
NKA: Journal of Contemporary African Art, no. 28 (May 1, 2011): 7,
https://doi.org/10.1215/10757163-1266639.
4. We leerden van het bestaan van dit meer dan vijfhonderd jaar oude concept Langar in het hoofdstuk
“Langar” geschreven door Simar Preet Kaur in het boek Untranslatable Terms of Cultural Practices: A
Shared Vocabulary. https://www.akademie-solitude.de/de/online-publications/langar/